Ilham Toxti: Halqisiman Tereqqiyat Uyghurlarni ikkinchi Derijilik Puqragha Aylandurup Qoymaqta


Muxbirimiz Méhriban

2011-05-06

Ilham toxti ependi radiomiz muxbiri bilen bolghan söhbet dawamida, «5-Iyul ürümchi weqesi» din kéyinki uyghur weziyiti heqqide özi hés qilghan mesililerni otturigha qoydi.



Ilham toxti ependi, 2009-Yilidiki «5- Iyul ürümchi weqesi» din kéyin, xitay merkizi hökümitining uyghur rayonida «shinjanggha yardem bérish» namida yürgüzüwatqan siyasiti jeryanida, gerche uyghur aptonom rayonining partkom sékrétari almashqan bolsimu, lékin wang léchüen dewridiki qattiq qol siyaset yürgüzüsh terepdarlirining hökümet organlirida yenila asasliq orunda turuwatqanliqini ilgiri sürdi.





Ilham toxti ependi uyghurlarning qanuni hoquq mesilisining nechche 10 yildin buyan hel bolmay kéliwatqan mesile ikenlikini, bolupmu «5-Iyul ürümchi weqesi» din kéyin, öz heq hoquqini telep qilghini üchünla xata halda her xil jinayetler bilen eyiblinip türmilerde yétiwatqan uyghur ziyaliyliri, uyghur yashliri mesilisini hökümet dairilirining qanun boyiche adil bir terep qilishi kéreklikini tekitlidi.





Uyghur rayonidiki özgirishning tolimu asta boluwatqanliqini bayan qilghan ilham toxti ependi, rayonda uyghurlar telep qiliwatqan qanun jehettiki barawerlik, milliy aptonomiye qanunini qatarliqlarning emeliyleshmigenlikini, uyghurlarning öz zéminida ikkinchi derijilik puqragha aylinip qéliwatqanliqini otturigha qoydi.





Ilham toxti ependi xitay merkizi hökümitining halqisiman tereqqiyat namida, xitay ölkiliridiki shirketlerge rayondiki bayliqlarni échish pursiti yaritip bergenlikini, emma rayondiki yerlik millet bolghan uyghur qatarliqlarni bu tereqqiyat pilanining sirtida qaldurghanliqini tenqidlidi.





Söhbitimiz axirida ilham toxti ependi yene, xitay qanuni ichide turup, uyghurlarning qanuni heq-Hoquqlirini telep qilish iradisidin waz kechmeydighanliqini bildürdi. U, bashqa uyghur ziyaliyliriningmu uyghurlarning érishishke tégishlik qanuni hoquqliri mesiliside aktip rol oynishini, uyghur xelqining nöwettiki ehwalini chüshinishi, xitayning qanun dairiside turup, uyghur xelqining aptonomiyilik qanunda belgilengen qanuni hoquqlirining kapaletke ige qilinishi üchün dadilliq bilen sözlishi kéreklikini tekitlidi.





Copyright © 1998-2011 Radio Free Asia. All rights reserved.


http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/ilham-toxti-05062011173946.html/story_main?encoding=latin