“Sherqiy Türkistan 5-Iyul Xelq Inqilawi”ning Teshkilligüchiliri We Yétekligüchiliri Kim?

Aptori-Otuken

Xitay “Sherqiy Türkistan 5-Iyul Xelq Inqilawi”ni dolet ichi-sirtidiki 3 xil kuchler teshkillik we pilanliq halda birlikte kelturup chiqarghan topilang” dep eyiplep keliwatidu.

Bir herketning teshkillik we planliq bolghanliqi hergiz bu herketning xarektirini-heq yaki naheqliqini - belgileydighan amil emes, u peqet shu herketning chong yaki kichik, puxta yaki ajiz herket ikenlikini korsitidighanla bir amil. Shunga Xitayning teshkillik ve planliq degen eyiplimisige izchil ve shiddetlik qarshiliq korsitip ketishimizning hajiti yoq; Eger teshkilliguchilerni jazadin qoghdash uchun, shundaq ret qilghan bolsaq, ular jazagha hokum qilinip bolghandin keyin, ularni yoshurushimizning hajiti tugigen bolidu;

Yene bir nuqtidin, Xitay, xitay kompartiyisining hokumranliqini birdin bir qanunluq dep tonuydighan we xitay dolitining putunlikini muqeddes dep bilidighan bir dolet bolghanliqi uchun, uning oz kontrolliqining sirtidiki bir teshkillinishni, bolupmu dolet putunlikige tehdid dep qarighan herketni jinayet dep sanishi ozlirining hakimiyet pelsepisige uyghun; emma xitaydin ayrilishni ghaye qilghan Uyghur teshkilatliri uchun, Uyghurlar teripidin elip berilghan bir milliy herketning teshkillik ikenlikini ret qilish oz pelsepisini ret qilish demektur.Bir herketni bashqilargha toghra dep qobul qildurush uchun, aldi bilen uni ozi inkar qilmasliqi kerek.

Uningdin bashqa, Weqeni planlighuchi we teshkilliguchilirini tepish xitayning ularni jazalishi we bashqilarni ibret aldurishi uchun muhim bolghinidek, ularni tepish, ularning namini ve rohini mesh’elge aylandurush we bayraqlashturush milliy herketning izchilliqi we janlinip mengish uchun zorurdur.

Cheteldiki teshkilatlirimizning weqeni teshkillimigenliki hich kimge sir emes, emma cheteldiki paaliyetlerning we teshwiqatlarning weqening kelip chiqishigha yaki kolimige belguluk tesir korsetken bolushi mumkin we buning ejeplinidighan we endikidighan hich teripi yoq; bugun Amerikidiki Yehudi jamaitining, Israiliyige tesir korsutush uchun, Fransiyediki Ermeniylerning Turkiyediki Ermeniylerning hayatigha tesir korsitish uchun qiliwatqan paaliyetliri qanchilik heqqaniy bolsa, muhajirettiki Uyghurlarning weten ichidiki Uyghur weziyitige tesir korsitishi shundaq heqqaniydur.

Undaqta weqeni kim planlidi? Kim yetekchilik qildi?

Bu yerde eskertilishke tegishlik yene bir nuqta bar, u bolsimu, 5_iyul weqesi yalghuz namayishla emes, yalghuz qirghinchiliqmu emes, belki, namayish, isyan we qirghinchiliqtin ibaret 3 xil herketning birleshmiisidur yeni "Sherqiy Türkistan 5-Iyul Xelq Inqilawi"dur. Weqening her uch qismi bizning bugunki realliqimiz. Namayish millitimizning milliy we demogiratik engining we teshkillinish iqtidarining ipadisi; isyan millitimizning etiqadiy kuchining we qehrimanliq rohining namayendisi; qirghinchiliq bolsa, mehkum milletliki seveplik charisizliqi/ajizliqining korunushi.Teximu muhimu bu uchi birliship , millitimizning yeqinqi yuz yilliq hayatinining yighinchaqlanghan korunushidur. Mana bu her uch qismini teshwiq qilishqa we xatirleshke ihtiyajimiz bar;( peqet qaysi qismini qaysi sorunda bekrek gewdilendurush teshikilatchiliq sapayimizgha baghliq mesile).
Undaqta “Sherqiy Türkistan 5-Iyul Xelq Inqilawi” ning yetekchirinimu 3 nuqtidin izdishimiz kerek:

Weqening qirghinchiliq qismining yetekchisi Wanglechuen bilen Nur Bekri ikenliki eniq. Namayish we Isyan qisminingchu? Bu timida musteqil tekshurush elip berilish mumkinsiz bolghini uchun, axbarat uchurliri we sot hokumliri we tehlilge tayanmay bashqa amalimiz yoq.

Hazirghiche elan qilinghan axbarat we sot hokumliride , xitay urup-cheqish dep atighan-bu maqalide isyan dep atalghan- isyanning yetekchilirini bayqughidek derijide melumat yoq. Emma namayishning yetekchilirini koreligudek derijide melumatlar mewjut. Xitayning CCTV’sida otken yili oktebirde elan qilinghan “5-Iyul Weqesining bash-axiri” degen 3 qisimliq hojjetlik filimide , namayishni teshkilliguchilerning Exmet Tursun, Muhter, Gulmire Imin, Mehemmet Abdulla, Gulnisa Memet Qatarliq 6 kishi ikenlikini elan qildi,ularning namayish heqqide 3 qetim yighin achqanliqi qatarliq pakitlarnimu ularning oz eghizidin bayan qildurdi .

Xitay axbarati, xitay doliti uchun xizmet qilidu, shunga elwette u otturigha qoyghan pakitlargha her waqit guman bilen qaraymiz,emma heqqaniy herketning pakitigha izchil halda guman bilen qarash ehmiyetsizla emes, bashta diyilgen sevepler tupeyli paydisiz.

Mentiqiy nuqtidin qarighanda, nechche ming kishilik bir namayishning peqetla teshkilsiz bolushi, hetta kozimiz korgen 5-Iyul namayish uqturushining muzakirisiz bolushi mumkin emes.
Uning ustige Xitayning namayishning heqiqiy planlighuchilirini yoshuriwelishqa ehtiyaji yoq; choqum tepip chiqip elan qilishi kerek, namayishning planlighuchilirini tapalmasliqi ehtimalliqi teximu ajiz,

RFA, yeqinda , bu yil 4 -ayning 1-kuni Gulmire Imin Isimlik bir xanimning qanunsiz namayish teshkillesh “jinayiti” bilen eyiplinip muddetsiz qamaqqa hokum qilinghanliqi, oxshash kunde Gulmire Imin bilen birlikte jemiy 6 kishi ustidin hokum chiqirilghanliqi, Gulmiredin bashqa yene ikki kishige muddetsiz qamaq jazasi, qalghan 3kishiige oxshimighan mudetlik qamaq jazasi berilgenliki heqqide xever berdi.
Shunga keskin halda diyeleymizki, Xitayning filimide namayishni planlighuchiular heqqide korsitilgen pakit toghra: 5-iyul Namayishining teshkilliguchiliri, Exmet Tursun we Muxter qatarliq oghlanlirimiz, Gulmire Imin we Gulnisa Memet qatarliq qehriman xanim qizlirimiz.. Xitayning mezkur filmida Exmet Tursun namayishni planlighan 6 kishilik gurupning beshi dep korsitilgen, Muxter ve Gulmire Imin uning gholluq ikki yardemchisi supitide korsitilgen. Biz hazir Gulmire Iminning Aqsu shehiride tughulup chong bolghanliqi, Xinjiang Onwirstida Terjimanliqta oqughanliqi, Urumchi shehiri tengritagh rayonidiki 30-40ming nopusluq sherqi qowuq ahalaler komititining mudiri bolghanliqini bilduq, emma biz Exmet Tursun bilen Muxterning selkin torining bashqurghuchiliri ikenlikidin bashqa hichqandaq uchurni bilmeymiz. Emdilikte mana bu oghlanlarning kimlikini, tarixini, aile-tawabatini eniqlap chiqish, ularning hayat paaliyitini kitaplashturush; aile-tawabatigha qolimizdin kelishiche maddiy-meniwy yardem berish, bundin keyinki milliy herket programimizda muhim bir mezmuni supitide orun elishi kerek.

“Sherqiy Türkistan 5-Iyul Xelq Inqilawi”ni , Xitay urup cheqish dep atighan, bu maqalida bolsa isyan dep atalghan qismining aldin planliq bolup-bolmighanliqigha hazirche bir nime diyish tes, chunki weqening waqit tertiwige yeni namayish jawapsiz qalghan we namayishchilar tutqun we atqingha duch kelgendin keyin, isyan kelip chiqqinigha qarighanda , isyan planliq emes; emma birqanche saetning ichide peyda bolghan oluk we yaridar sanidin qarighanda plansiz bolushimu natayin. Emma qandaqla bolmisun, shu kun shu meydanda birqanche kishining bashlamchiliq qilghanliqi, isyangha chaqiriq qilghanliqi choqum.

Sherqiy Türkistan 5-Iyul Xelq Inqilawi yetekchiliri qanchilik qimmetlik bolsa, isyanning yetekchilirimu az degende shunchilik qimmetliktur, xitayning namaysihni teshkilligenlerni muddetsiz qamaq bilen jazalap, isyangha qatnashqanlargha olum jazasi beriwatqanliqi bu nuqtini izahlighuchi yene bir pakit pakiti. Shunga 5-Iyulning isyan qismining yetekchilirini tepish we xatirileshmu esimizdin chiqmasliqi kerek.

Yetekchilerning, qehrimanlarning ejri we tohpisini mueyyenleshturush milliy hertkette yalghuz burch mesilisila emes, belki waz kechilmes bir tedbir mesilisidur.

http://www.wetinim.org/forum/viewthread.php?tid=9516