Amérika dölet mejlisi we hökümitining xitay ishlar birleshme komitéti 2007- Yilliq kishilik hoquq doklati élan qildi (3‏)
2007.10.19
Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
Awaz köchürüsh

10- Öktebir amérika dölet mejlisi we hökümetning xitay ishliri birleshme komitéti birlikte xitaydiki kishilik hoquq xatirisining hazirqi ehwali heqqide 300 betlik bir doklat teyyarlap élan qilghan bolup, mezkur doklatta uyghurlargha ait mezmunlar alahide kop salmaqni igileydu. Doklatning xitaydiki musulmanlarning diniy erkinlik dégen qisimda uyghur élide xitayning uyghurlarning diniy erkinlik hoquqini neqeder qattiq boghuwatqanliqi tepsiliy körsitilgen. Doklatta mundaq déyilgen: "hökümet islam dini bilen shughullinishni qattiq kontrol qilidu we uyghur élide dingha bolghan bésim éghir. Bolupmu bu xil bésim uyghur millitige téximu qattiq yürgüzülidu."

Xitay tashqi ishlar ministirliqi doklatgha naraziliq bildürdi
Emma, peyshenbe küni, xitay tashqi ishlar ministirliqi amérikining mezkur doklatigha qarita naraziliq bildürüp, amérikining doklatining asassiz ikenlikini körsetti.

Shinxua agéntliqining bu heqte 17 - Öktebir bergen xewiride xitay tashqi ishlar ministirliqi bayanatchisi lyu jyenchawning éytqanlirini neqil élip körsitishiche, xitay hökümiti amérika dölet mejlisi we hökümitining xitay ishliri birleshme komitéti xitayning ijtimaiy we edliye sistémisi, milliy we diniy siyasiti we kishilik hoquq ehwalini eyiblep élan qilghan 2007- Yilliq doklatigha keskin qarshi turidighanliqini bildürgen we amérikining eyibleshlirining asassiz ikenlikini tekitligen.

Dunya uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishitning bildürüshiche, yéqinqi yillardin béri, uyghur élining kishilik hoquq ehwalida héchqandaq yüksilish bolmayla qalmastin, eksiche, künsayin nacharliship ketken we xitay hökümitining amérikining mezkur doklatigha qayturghan inkasi bolsa, xitayning uyghur mesilisining dunyawiyliship kétishidin ensirigenlikidin bolghan.
Doklatta xitayning uyghur musulmanlirining pasportini yighiwalghanliqi körsitilgen Gerche xitay hökümiti amérika élan qilghan doklatni " asassiz" dep jar séliwatqan bolsimu, doklatning diniy erkinlik qismida, uyghur élide hökümetning meschitke bérishni qattiq chekleydighanliqini, diniy paaliyetler bilen shughullanghan kishilerni "diniy esebiylik" bilen shughullandi dep türmige tashlighanliqi hetta téxi yéqindila uyghur musulmanlarning pasportlirini yighiwalghanliqi körsitilgen bolup, derweqe bu yil 6 - Aydin bashlap hökümet uyghur élide musulmanlarning pasportini yighiwélishni bashlighan.

Istansimiz igiligen melumatlargha qarighanda, tengritagh rayonluq saqchi idarisidiki bir xadimning bildürüshiche, uyghur élide pasport yighish bashlanghan bolup uyghur élide pasport yighishqa alaqidar xadimlar hökümet uyghur musulmanlarning tarqaq hej qilish ishlirini tizginlesh üchün mexsus uyghurlarning pasportini yighiwélish uqturushi chiqarghanliqini bildürgen.

"Uyghur ösmürlirining diniy paaliyetler bilen shughullinishi qattiq cheklinidu"
Doklatning diniy erkinlik qismida, uyghur ilidiki balilarning diniy terbiye élish ishlirining qattiq cheklinidighanliqi we uyghurlarning hökümet belgilep bergen diniy kitablardin bashqa diniy matériyal saqlishigha yol qoyulmaydighanliqi delil ‏- Ispatlar bilen körsitilgen. Doklatta mundaq déyilgen: "xitayning bashqa jaylirigha qarighanda uyghur aptonom rayonida ösmürlerning diniy paaliyetler bilen shughullinishi qattiq cheklinidu."

Bu 300 betlik doklatta uyghurlargha alaqidar mezmunlar alahide köp bolup, dunya uyghur qurultiyi ijraiye komitétining reisi we amérika uyghur birleshmisining bash katipi alim séyitofning bildürüshiche, bu xil ehwal birinchidin, uyghur milliy herikitining rehbiri , kishilik hoquq paaliyetchisi rabiye qadir xanim amérikigha chiqqandin kéyin chetellerde paaliyet élip bériwatqan uyghurlarning xizmiti téximu sistémilashqan bolup, cheteldiki teshkilatlar uyghurlargha ait toplighan matériyallarni amérikining munasiwetlik organlirigha waqti- Waqtida yetküzüp turghanliqidin bolsa, ikkinchidin amérika hökümiti we munasiwetlik organlirining uyghur mesilisige we uyghurlarning kishilik hoquq ehwaligha burunqigha qarighanda téximu estayidil köngül bölüshke bashlighanliqidin dérek béridiken.

Doklat uyghur démokratiye heriketlirining qanat yéyishida ijabiy rol oynaydu
Alim séyitofning qarishiche, amérika dölet mejlisi we hökümitining xitay ishliri birleshme komitéti élan qilghan kishilik hoquq doklatigha oxshash amérika hökümitining xitaygha ait yilliq doklatlirida uyghur mesilisining köp tilgha élinishi uyghurlar uchun intayin muhim ehmiyetke ige bolup, uyghur démokratiye heriketlirining téximu keng qanat yéyishidimu ijabiy rol oynaydiken.

Uningdin bashqa doklatta yene, uyghur musulmanlirining xitay hökümiti belgilep bergen san buyiche ,hökümetning orunlashturushi bilen hej qilishqa baralaydighanliqi , emma öz aldigha hej qilishqa chiqqanlarning 3- Bir dölettin heremge bérish wizisi alalmaydighanliqimu bayan qilinghan bolup, buningdin seudi erebistan bilen xitay hökümitining uyghur musulmanlirini hej qilish ishliridin cheklesh uchun bashqa bir dölettin wiza élish ishlirini cheklesh toghrisida kélishim hasil qilghanliqi ashkarilanghan.
Hörmetlik radio anglighuchilar , yuqirida siler amérika dölet mejlisi we hökümitining xitay ishliri birleshme komitéti xitayning kishilik hoquq xatirisige ait teyyarlighan 2007- Yilliq doklati heqqide melumat anglidinglar. (Jüme)
Uyghurche
© 2007 Radio Free Asia
Munasiwetlik maqalilar
Gherb metbuatliri we mutexessisler xitay kompartiyiisning 17 ‏- Nöwetlik qurultiyigha qandaq baha berdi?
17 ‏- Qurultayning signali: xitay gherb yolida mangmaydu
Xu jintaw hoquqini mustehkemlep kételemdu?
Yerlik xelq qurultayliridiki emeldarlar azaytilsa mesile hel bolamdu?
D u q rehberliri b d t yighinigha qatnashti we jenwede namayish élip bardi
'Shinjang' saqchi-Edliye mektipide yüz bergen toqunushning tüp sewebi
Xitay metbuatliri wang léchüenning "ashnidarchiliq setchiliki" ge chétilip qalghanliqini ilgiri sürdi
Xitay kommunist partiyisining 17 ‏- Qurultéyidin burunqi alametler(4)
Xitay kommunistik partiyisining 17 ‏- Qurultéyidin burunqi alametler (3)
Xitay kommunistik partiyisining 17 ‏- Qurultéyidin burunqi alametler(2)
Xitay kommunistik partiyisining 17 ‏- Qurultiyidin burunqi alametler(1)
Asiya -Tinch okyan hemkarliq teshkilati yighini heqqidiki yéngi uchurlar
Yopurghining éshek bazisigha aylinishi yerlik déhqanlargha néme élip keldi?
Bush bilen xu jintaw sezgür mesililerde pikir almashturdi
Bush bilen xujintawning muxbirlargha bergen izahati néme üchün oxshimaydu?


http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/2007/10/19/kishilik-hoquq-doklat/?simple=1

Dostigha yollash
Xewerge mushteri bolush
Torda anglashqa yardem
Qoyghuchi köchürüsh
Dolqun süzgüch
Radio Free Asia
2025 M Street NW, Suite 300, Washington DC 20036, USA 202-530-4900 uygweb@rfa.org RFA Jobs
© 2005 Radio Free Asia