Uyghur Élidiki Sergerdan Balilar Mesilisi
Muxbirimiz Méhriban
2011-04-22
Uyghur aptonom rayon dairiliri élan qilghan sanliq melumatlargha asaslanghanda, her yili texminen 3000 etrapida sergerdan uyghur baliliri yighiwélinidiken.
Emma sergerdan balilar mesilisi uzundin buyan hel bolmay kéliwatqan mesile bolup, birqanche 10 yildin buyan uyghur tor betliride bu mesile muhim munazire témilirining birige aylanghan.
Uyghur élidiki sergerdan balilar mesilisi yéqinqi yillardin buyan uyghurlarning diqqitini qozghap kéliwatqan muhim mesililerning birige aylanghan idi.Xitay hökümiti 2009-Yili 5-Iyul weqesidin kéyin mejburiy taqiwetken uyghur tor betliride sergerdan balilar mesilisi hem ularni qutquzush heqqide köp qétim murajietnamiler élan qilinghan idi. Uyghur biz tor békitining xelqara torida türlük yollar arqiliq, xitay ölkilirige élip kélingen sergerdan balilarning ehwali heqqide mexsus sehipe échilghan.
Bu sehipidiki xewerlerdin melum bolushiche, xitay ölkiliride uyghur ashxanilirida yallinip ishlewatqan, yanchuqchiliq qilishqa mejburliniwatqan sergerdan balilarning köpchiliki yézilardiki namrat déhqanlarning baliliri bolup, bu balilar turmush qiyinchiliqi sewebidin tirikchilik yoli izdep, ürümchi hem xitay ölkilirige kelgen yaki adem bédikliri teripidin aldap élip kétilgen balilar iken.
Chetellerdiki uyghur ziyaliyliridin nurmemet musabay ependi xitay ölkiliridiki sergerdan uyghur baliliri mesilisi heqqide öz qarashlirini bayan qildi.
Nurmemet ependi öz qarishini otturigha qoyup, nöwette sergerdan balilar dep atiliwatqan bu balilarning köpchiliki 90-Yillardin kéyin, öz yurtlirida yashash imkaniyiti bolmighini üchün, tirikchilik éhtiyaji hem bashqa sewebler bilen sherqiy türkistandin xitay ölkilirige kétip, sersanliq ichide yashashqa mejburlanghanliqini ilgiri sürdi.
Nurmemet ependi öz bayanida sergerdan uyghur baliliri mesilisi uzundin buyan mewjut bolup kéliwatqan mesile ikenlikini otturigha qoyup, xitay hökümitining sherqiy türkistanda yürgüzüwatqan mustemlike siyasiti uyghurlarning öz yurtlirini tashlap yaqa yurtlarda sersan bolushigha, uyghur balilirining xitay ölkiliride xarlinishigha seweb bolghanliqini tekitlidi.
Uyghur aptonom rayonluq hökümet dairiliri ilgiri sergerdan balilar mesilisini hel qilidighanliqi heqqide köp qétim wede bergen bolsimu, emma sergerdan balilarni yighiwalghandin kéyin ularni terbiyilesh mesilisi heqqide köprek emeliy ish élip bérilmighan idi.
Emma 19-Aprél küni ürümchide chiqidighan paytext seher gézitide bérilgen bir xewerde, nöwette uyghur aptonom rayonida her yili texminen 3000 etrapida sergerdan balilar yighiwélinidighanliqi, uyghur aptonom rayon dairilirining 2011-Yili 5 milyon yüen meblegh sélip, 15 yerde sergerdan balilar terbiyilesh merkizi qurushni pilanlighanliqi xewer qilinghan. Xitayning shinxua agéntliqining bügünki xewiride déyilishiche, uyghur aptonom rayonining partkom sékrétari jang chünshyen 21-Mart küni bayanat bérip, xitay ölkiliridiki barliq sergerdan balilarni qayturup kélip, terbiyileshni chaqiriq qilghan. Xewerde yene uyghur aptonom rayoni teshkilligen ömekning 23-Apréldin 1-Maygha qeder, xitayning 19 ölke shehiride teshwiqat élip bérip, u yerlerdiki sergerdan balilarni qayturup kélish xizmitini bashlaydighanliqi bayan qilinghan.
Nurmemet musabay ependi bu heqte qarishini otturigha qoyup, uyghur aptonom rayon hökümet dairilirining bu herikitining körünüshte sergerdan uyghur balilirini yighiwélip, ulargha tirikchilik yoli tépip bérishtek körüngini bilen emeliyette, xitay hökümet dairilining xitayning herqaysi jaylirida tarqilip ketken uyghur yash -Ösmürlirining xitay hökümitige qarshi paaliyetlerde bolushidin ensirewatqanliqi ikenlikini ilgiri sürdi.
Nurmemet ependining qarishiche, nöwette xitay hökümiti barliq küchi bilen öz hökümranliqini saqlap qélishqa tirishiwatqan sharaitta, xitayni eng ensiritidighini ottura sherqte yüz bergen démokratik heriketlerning xitayda yamrap kétishi iken. Halbuki, nöwette xitay hökümitining béshini aghritiwatqan mesile, sherqiy türkistan mesilisi, tibet mesilisi, xitaydiki erzdarlar mesilisi hem xitay ziyaliylirining xitayda démokratiye telep qilish mesililiri bolupla qalmastin, belki xitay ölkilirige sirttin kelgen, hökümetning bashqurushi birqeder qiyin bolghan köchme nopuslar iken. Ene shundaq bolghini üchün, uyghur aptonom rayon dairilirining eng téz waqit ichide xitay ölkiliridiki sergerdan uyghur baliliri dep atalghan bu yash-Ösmürler topini «sergerdan balilarni terbiyilesh»namida yighiwélishi, emeliyette bu balilarning xitay hökümitige awarichilik élip kélishidin ensiresh sewebidin bolmaqta iken.
http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/sergerdan-balilar-04222011182724.html/story_main?encoding=latin
Copyright © 1998-2011 Radio Free Asia. All rights reserved.
Saturday, April 23, 2011
Xitay Emdi Özbékistangha Kéngiyip Rusiyini Chetke Qéqishqa Bashlidimu?
Muxbirimiz Weli
2011-04-22
Özbékistan hazir xitayni qizghin qarshi aldi. Néfit, tebiiy gaz menbelirini xitayning échishigha we xitay téléwiziye-Radiolirini özbékistanda kéngeytip tarqitishqa qoshuldi.
Bash orgini londondiki maliye waqit gézitining bügünki xewiride bayan qilinishiche, xitay hazir özbékistangha zor miqdarda meblegh sélishni qarar qildi. Özbékistan özining néfit, tebiiy gaz bayliqlirini xitayning échishigha ruxset qildi. Shundaqla, xitayning téléwiziye, radiolirini özbékistanda kéngeytip tarqitishqa qoshuldi.
Roytrs agéntliqining bayan qilishiche, özbékistan prézidénti kerimof yéqinda xitayni ziyaret qilghanda, xitay özbékistangha 1 milyard 500 milyon amérika dolliri qerz bérishni qarar qildi we kelgüside yene 5 milyard amérika dolliri qerz bérishke aldin wede berdi.
Amérika awazining bayan qilishiche, rusiye istratégiye tetqiqatchisi kurutof bügün, yillardin buyan rusiyining tesirini saqlap kéliwatqan ottura asiya döletlirining hazir, xitay bilen aktip munasiwet baghlashqa bashlighanliqidiki yoshurun amillarni tehlil qildi. Kurutofning qarishiche, kerimof bu qétim özbékistanning gherb teripidiki néfit we tebiiy gaz menbelirini xitayning échishigha yol qoyghan.
Hazir teminlewatqan tebiiy gaz, paxta, uran miqdarini köpeytishke qoshulghan. Kerimof yene xitay bilen özbékistandin xitaygha tebiiy gaz mangghuzidighan turuba liniyisining ikkinchi basquchluq qurulushi, xitay bilen özbékistanning tömür yollirini bir-Birige tutashturush pilani, xitay bilen özbékistan otturisidiki pulni atchot qilish mitoti qatarliq mesililerni muzakiriliship, axirqi hésabta peqet xitay nahayiti köp meblegh, qerz pul bermekchi bolghan tizimlikinila kötürüp qaytip keldi.
Kurutofning qarishiche, xitay hazir rusiyining ottura asiyadiki tesirini chetke qéqish pilanini, özi bilen chégrilinidighan qazaqistan, qirghizistan, tajikistanlardin ötüp, emdi özi bilen chégrilanmaydighan özbékistanghiche kéngeytti. Özbékistan prézidénti kerimofning bu qétimqi xitay ziyariti, del xitay hazir ottura asiyada özining tesir dairisini qedemmu-Qedem kéngeytiwatqanliqining belgisi.
Kurutofning bayan qilishiche, buningdin burun özbékistanning tebiiy gazgha bolghan éhtiyaji rusiyige tayinatti. Rusiye kapitalidimu özbékistanning énérgiye we xam eshyaliri muhim orunni igileytti. Emdi xitayning ottura asiyagha singip kirishige egiship, özbékistandiki bu halet özgerdi. Belki xitay hazir özbékistanning chong tayanchigha aylandi. Xitayning kungzi institutimu özbékistangha kirdi. Özbékistandin xitayning oqush puli bilen oquydighan adem sani yüzlep éshishqa bashlidi.
Kurutofning qarishiche, xitayning ottura asiya döletliri bilen bolghan munasiwiti hergiz «shinjangni muqim qilish» dégen mesilidin yiraqlap ketmeydu. Xitay buningdin burun, qazaqistan, qirghizistan, tajikistan qatarliq ottura asiya döletliridin, xitayning éghir zulumi astida qalghan uyghurlarning qarshiliq heriketlirini qollimasliqqa wede alghan idi. Bu döletlerning ichide özbékistanning tüzümi eng mustebit. Xitay bu döletning prézidénti kerimofni, sowét ittipaqi dewridin tartipla xitayning qedinas dosti dep atap kéliwatidu.
Xitay reisi xu jintaw bu qétim kerimofqa yene, ottura asiyadiki we shinjangdiki sherqiy türkstanchilarning hemmisini qetiy basturush kérek, dep körsetti.
Gerche özbékistanda uyghurlarning emeliy sani bashqa stanlargha qarighanda eng köp bolsimu, emma kerimuf xu jintawgha, yillardin buyan xitayning uyghurlarni cheklishi intayin muweppeqiyetlik boldi, hazir özbékistandimu uyghurlarning küchi, qazaqistanlargha qarighanda intayin ajiz, dep chüshendürdi.
http://www.rfa.org/uyghur/mulahize/ozbekistan-xitay-04222011184604.html/story_main?encoding=latin
Copyright © 1998-2011 Radio Free Asia. All rights reserved.
Muxbirimiz Weli
2011-04-22
Özbékistan hazir xitayni qizghin qarshi aldi. Néfit, tebiiy gaz menbelirini xitayning échishigha we xitay téléwiziye-Radiolirini özbékistanda kéngeytip tarqitishqa qoshuldi.
Bash orgini londondiki maliye waqit gézitining bügünki xewiride bayan qilinishiche, xitay hazir özbékistangha zor miqdarda meblegh sélishni qarar qildi. Özbékistan özining néfit, tebiiy gaz bayliqlirini xitayning échishigha ruxset qildi. Shundaqla, xitayning téléwiziye, radiolirini özbékistanda kéngeytip tarqitishqa qoshuldi.
Roytrs agéntliqining bayan qilishiche, özbékistan prézidénti kerimof yéqinda xitayni ziyaret qilghanda, xitay özbékistangha 1 milyard 500 milyon amérika dolliri qerz bérishni qarar qildi we kelgüside yene 5 milyard amérika dolliri qerz bérishke aldin wede berdi.
Amérika awazining bayan qilishiche, rusiye istratégiye tetqiqatchisi kurutof bügün, yillardin buyan rusiyining tesirini saqlap kéliwatqan ottura asiya döletlirining hazir, xitay bilen aktip munasiwet baghlashqa bashlighanliqidiki yoshurun amillarni tehlil qildi. Kurutofning qarishiche, kerimof bu qétim özbékistanning gherb teripidiki néfit we tebiiy gaz menbelirini xitayning échishigha yol qoyghan.
Hazir teminlewatqan tebiiy gaz, paxta, uran miqdarini köpeytishke qoshulghan. Kerimof yene xitay bilen özbékistandin xitaygha tebiiy gaz mangghuzidighan turuba liniyisining ikkinchi basquchluq qurulushi, xitay bilen özbékistanning tömür yollirini bir-Birige tutashturush pilani, xitay bilen özbékistan otturisidiki pulni atchot qilish mitoti qatarliq mesililerni muzakiriliship, axirqi hésabta peqet xitay nahayiti köp meblegh, qerz pul bermekchi bolghan tizimlikinila kötürüp qaytip keldi.
Kurutofning qarishiche, xitay hazir rusiyining ottura asiyadiki tesirini chetke qéqish pilanini, özi bilen chégrilinidighan qazaqistan, qirghizistan, tajikistanlardin ötüp, emdi özi bilen chégrilanmaydighan özbékistanghiche kéngeytti. Özbékistan prézidénti kerimofning bu qétimqi xitay ziyariti, del xitay hazir ottura asiyada özining tesir dairisini qedemmu-Qedem kéngeytiwatqanliqining belgisi.
Kurutofning bayan qilishiche, buningdin burun özbékistanning tebiiy gazgha bolghan éhtiyaji rusiyige tayinatti. Rusiye kapitalidimu özbékistanning énérgiye we xam eshyaliri muhim orunni igileytti. Emdi xitayning ottura asiyagha singip kirishige egiship, özbékistandiki bu halet özgerdi. Belki xitay hazir özbékistanning chong tayanchigha aylandi. Xitayning kungzi institutimu özbékistangha kirdi. Özbékistandin xitayning oqush puli bilen oquydighan adem sani yüzlep éshishqa bashlidi.
Kurutofning qarishiche, xitayning ottura asiya döletliri bilen bolghan munasiwiti hergiz «shinjangni muqim qilish» dégen mesilidin yiraqlap ketmeydu. Xitay buningdin burun, qazaqistan, qirghizistan, tajikistan qatarliq ottura asiya döletliridin, xitayning éghir zulumi astida qalghan uyghurlarning qarshiliq heriketlirini qollimasliqqa wede alghan idi. Bu döletlerning ichide özbékistanning tüzümi eng mustebit. Xitay bu döletning prézidénti kerimofni, sowét ittipaqi dewridin tartipla xitayning qedinas dosti dep atap kéliwatidu.
Xitay reisi xu jintaw bu qétim kerimofqa yene, ottura asiyadiki we shinjangdiki sherqiy türkstanchilarning hemmisini qetiy basturush kérek, dep körsetti.
Gerche özbékistanda uyghurlarning emeliy sani bashqa stanlargha qarighanda eng köp bolsimu, emma kerimuf xu jintawgha, yillardin buyan xitayning uyghurlarni cheklishi intayin muweppeqiyetlik boldi, hazir özbékistandimu uyghurlarning küchi, qazaqistanlargha qarighanda intayin ajiz, dep chüshendürdi.
http://www.rfa.org/uyghur/mulahize/ozbekistan-xitay-04222011184604.html/story_main?encoding=latin
Copyright © 1998-2011 Radio Free Asia. All rights reserved.
Tuesday, April 05, 2011
Barin Rohiy-Millitimizning Musteqilliq Sadasi!
Korash Atahan
Igilmes- sunmas, zulumgha bash egmeydighan, düshmenge hich waqit teslim bolmaydighan Sherqiy Türkistan xelqi buningdin 21 yil awal yeni 1990-yili 5-Aprilda keng-kölemlik herketlinip, Xitay ishghaliyitige qarshi quralliq qozghilang teshkillep, Sherqiy Türkistan xelqining milliy iradisini dunyagha jakarlap, milliy herkitimizning üzlüksizlikini dunya jamaetchilikige yene bir qétim namayan qilghanidi.
Xitay tajawuzchilliri u qétimqi herketni wehshiylik bilen basturghan bolsimu, Barin inqilawining qarangghuluq we zulmet qaplap turghan Sherqiy Türkistan tupraqlirigha chachqan ot uchqunliri xelqimizning qelbini yorutup, ejdatlirimizning simasini nurlandurmaqta we milliy herkitimizge hayatiy küch bexish etmekte!Bu alemshunul weqe Insaniyetning jümlidin millitimizning zulum we qulluqqa qarshi élip barghan inqilawiy küreshliri qatarida tarix betlirige altun hel bilen qeyit qilinghusi!
Xelqimiz Barin inqilawini xatirlewatqan mushu künlerde, Xitay tajawuzchilliri tarixtin sawaq élip, Sherqiy Türkistanni Uyghurlargha qayturup bérip, dunyawiy éqimgha egishish uyaqta tursun, eksiche wetinimizde téximu wehshiylik bilen érqiy, kultural we diniy qirghinchiliq élip bérip, millitimizni, milliy herkitimizni her-türlük usullar bilen yoq qiliwétishtin ibaret zeherlik pilanini yürgüziwatidu. Xelqara dimokiratiye herkitidin hasil bolghan nazuk siyasiy weziyet , chirikliship halidin kétey dégen Xitay hakimiyitini téximu esebiyleshtürüp, xuddi üshük herisidek , wetinimizni üsti ochuq türmige aylandurup, xelqimizni türkümlep tutqun qilip, kolliktip qetliam qilmaqta. Yar yüleksiz, bash-panahsiz Sherqiy Türkistan xelqi, Xitay zulumining bir az bolsimu baldurraq axirlishishini, shundaqla azat, hür we démikurattik öz-özige xuja Sherqiy Türkistan Jumhuriyitining qaytidin dunyagha köz échishini zariqip kütiwatqan peyitte weten ichi we siritida milliy herkitimizge qaritilghan buzghunchiliqmu küchiyip barmaqta.
Bügün dunyani zil-zilige keltürgen Sherqiy Türkistan Barin inqilawining 21. yili. Eger 21 yil ilgirki qozghilang ghelbe qilip, musteqil Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti qaytidin qurulghan bolsa idi, eyni waqitta Qanxor xitay eskerliri teripidin böshükide turghuzulup oq yamghurigha tutulghan buwaqlar söygen ashiq meshuqliri bilen mushu künlerde teswirligüsiz xushal-xuramliq ichide jumhuriyet bayrimini xatirligen bolatti.Xitaylar shu qétim, namrat we qalaq halette qaldurulghan mezlum xelqimizni, muntizim we zamaniwiy armiyesini ishqa sélip essebiylerche basturup, zulumgha bash egmeydighan munnewer qiz-yigitlirimizni éghir siyasiy jazalar bilen qirip tashlap, minglighan aililerni weyran qildi, on-minglighan sebiylerni yétim qaldurdi.Xelqimiz shu qétimqi qanliq qisasni héch unutmaydu.Shundaq bir künler kéliduki, tajawuzchilarning Sherqiy Türkistan tupraqlirida ishligen jinayetlerdin ayrim-ayrim hésap élinip, qolliri xelqimizning issiq qénida boyalghan qatillar, milliy herkitimizge soqunup kirip, birlik we ittipaqliqimizgha buzghunchiliq qilghan milliy munapiqlar haman adalet aldida sotqa tartilidu.
Shu nerse éniq ayan boldiki milly herkitimizning tizgini Barin qehrimanlirining yürek sadasi bolghan milliy musteqiliqtin ibaret xelqimizning milliy iradisi teripidin konturul qilinmay ishlengen xizmetler herqanche netijilik bolghandek körünsimu, özimizning milliy iradisige özimiz xoja bolghan shekilde ishligen eng kichik xizmetler bilenmu tenglishelmeydu. Milliy dawayimiz üchün bashqilarning qonchiqigha aylinip mangghan yüz qedem, öz aldimizgha qarar chiqirip tashlighan bir qedemchilik xelqimizning ussighan yérige barmaydu.Körüp turuptimizki milliy herkitimiz alla burun tuyuq yolgha kirip qaldi.Milliy dawayimizda bashqilarning chapinida terlesh asasiy éqimgha aylanip qalghachqa, Sherqiy Türkistan milliy dawasida köngülge shek keltüridighan hadisiler birining arqidin biri ortigha chiqmaqta, bu yaxshiliqning bishariti emes.Chalmini köterse astidin muzaywéshi chiqqandek milliy herkitimizning muqeddes wujudigha zeherlik mikroplar tarqilip, düshmen arzu qilghandek weziyet shekillendi.Bu tiragidiye üchün pütün Sherqiy Türkistan xelqining qattiq oylinidighan, özini Sherqiy Türkistan xelqining milliy herkitidiki pidakar we yitekchi orunda turidighan shexis we goruppa dep qaraydighan barliq küchlerning, semimiy niyet we keng qursaqliq bilen bir yerge toplunup, achchiq chayni demlep qoyup, doppisini béshidin élip, pishanisidin qara ter chiqqudek oylunishigha, oylinish ichide ilgirlishige teqezza qilmaqta.Ehwal shundaqken bixutluq qilip yürüwérish millitimizni kelgüside qattiq pishmangha ittirip kiridu.
Körüp turuptimizki milliy herkitimizning tüp yönülishini özgertip, axirda éghir meghlubiyetke uchrutush üchün xitay we xitay gumashtilliri bilen parallil herket qiliwatqan bir uchum satqunlar dawaning tüp yönilishini belgülesh hoquqini konturul qiliwélish üchün herket qilmaqta. Su uxlisa uxlidiki, bizning eksimizche düshmen yigirme tört saet herket qilmaqta.Ularning bezilliri xelqimizning nijatkari qilip körsütiliwatidu.Bezilliri ming mushaqette qoghdap qéliniwatqan bir qisim qurulushlargha soqunup kirish, parchilash, ichidin ajizlashturuwétish taktikisini qolluniwatidu.
Xitay weten ichi we siritida yoqurqilargha ong tanasip masliship, saxta nopuz, sunniy rehber yasap bazargha sélip, sadda, aq köngül xelqimizni qaymuqturiwatidu. Düshmenning köngül qoyup pilanlishi bilen milliy dawaiyimizgha soqunup kiriwalghan bu bir uchum siyasiy süyqestchiler xelqara metbuatlardin paydilinip, millitimizning inawitini tökmekte we
milliy herkitimizge hichqandaq ziyan salmighan, düshmen we uning dawayimizgha tinich singip kiriwatqan küchliri bilen héch waqit hemkarlashmighan, milliy dawayimizda siyasiy nishanimizni dadilliq bilen éniq körsütüp, eyneklik rolini jariy qilip kéliwatqan, qérindash we yandash teshkilatlarning milliy menpetimiz yolida ishlewatqan xizmetlirige ijabiy we yüksek baha bériwatqan we hemdemde boliwatqan, teshkilat we gholluq shexislerge ichkiy we tashqiy jehettin xitaydinmu better zeherini chéchip, milliy dawayimizning aktip ishtirakchilliri we yitekchi orunda turidighan paaliyetchilerge böhtan chaplap, ulargha bolghan hujumni xelqimizdin tep-tartmastin küchlendürüp, milliy herkitimizning xelqaradiki we xelqimiz ichidiki inawitige éghir tesir yetküzüp, öz sepliri boyiche xitay tajawuzchillirigha bergen mexpiy wedisini yoshurun orunlawatidu.
Bu bir uchum siyasiy süyqestchiler xelqimizning neziridin hergiz qéchip qurtulghini yoq!Ular bezide musteqilliq shuwarining, bezide diniy tonning yene bezide démokratiye we kishlik hoquq digen atalghularning niqawi arqisigha ötüwélip, milliy herkitimizning ichi we siritidin til bürüktirip xelqimizning nadan we saddiliqidin paydilinip, milliy herkitimizni waste tallimay yoq qilishqa oruniwatidu.Ular düshmenge biwaste yaki wastiliq baghlanghan xayinlar bolup, ularni bir éghiz söz bilen „Baburchilar“ dep atashqa bolidu. Bu satqunlar chandurmastin azghine shexsiy menpeetliri we nam shöhriti üchün milliy dawayimizni tuyuq yolgha bashlaydu, inqilap miwillirini cheylep, aktip siyasiy paaliyetchillirimizni birdin, ikkidin dawayimizdin uzaqlashturup, xeliqni qaymuqturup, milliy dawa qoshunimizni qedemmu-qedem ajizlashturushni pirogrammiliq ijra qilidu, sadda nadan xeliq bir qarashta ularning kim ikenlikini aldirap perq itelmeydu.Ular özini démukiratchi deydu, démokratiyeni chüshenmeydu, ular özini kishlik hoquq paaliyetchisi deydu, kishlik hoquqni eng awal özliri depsende qilidu, ular özini teqwadar deydu emma dingha birinchi bolup özliri asiyliq qilidu.
Sherqiy Türkistan xelqining milliy we siyasiy teqdiri undaq xalighanche chaqchaq qilidighan nerse emes. Ular haman xelqimizning diqqet neziride turiwatidu, waqti kelgende her-türlik jinayet we xiyanetlirining hésawini beridu. Shuninggha ishenchimiz kamilki uzaqqa qalmay birdin-ikkidin ularning epti-beshirisi xeliq-alem aldida ashkarilinip, satqunluq chawisi chitqa yéyilip, milly dawayimizda Jumhuriyet rohiy we Barin rohiy bashqidin nurlinip, yéngi bir güllinish weziyiti barliqqa kélidu.
Biz Sherqiy Türkistanliqlar milliy herkitimizdiki asasiy we uzaq muddetlik éqimlar bilen yandash we ötkünchi éqimlar ottursidiki munasiwetni toghra mölcherliyelmisek, dost bilen düshmenni waqtida éniq periq itelmisek, qoshunimizni yéngidin tertipke salmisaq küchimiz, waqtimiz, maddiyitimiz, eqlimiz zaya bolidu, düshmenning oylighan yéridin chiqqan bolimiz. Barliq tirishchanliqlirimiz we bergen bedellirimiz netijisiz halda tarixqa aylinip kétidu.
Xitaylar tarixtin béri weten ichi we siritida yandash we ötkünchi éqimgha toplanghan qérindashlirimizning qoli arqiliq, asasiy we uzaq muddetlik éqimdiki qoshunimizni yétim qaldurup, milliy dawayimizni uzaqtin konturul qilip, hichqanche bedel tölimeyla eziz wetinimiz Sherqiy Türkistanni mustemlikiside tutup kéliwatidu. Tajawuzchilar milliy herkitimizni ajizlashturush üchün tüzgen istiratigiyede iqtidarsiz munapiqlarni astirittin yölep, ot yürek wetenperwerlerni milliy herkettin her türlük yollar bilen uzaqlashturup, sünniy nopuz tiklep, xelqni bashchisiz, yetekchisiz qaldurup, ustiliq bilen dawada ejdatlarning izini bésip mangidighan awangart qoshunning ortigha chiqip qélishining aldini élip, xata siyasiy éqimlar arqiliq toghra siyasiy éqimlarni yétim qaldurush, ichkiy ziddiyet shekillendürüp dawa qoshunimizgha aram bermeslik, uni parchilap yoqutuwétish pilanni biz bilelmeydighan mexpiy ussullar bilen emelge ashuriwatidu. Buninggha bilip-bilmey zimin hazirlap bériwatqanliqimizni hés qilalighanlar asasiy jehettin yoq diyerlik, bar bolsimu nahayiti az.Shu seweptin put-qolimizdiki qulluq zenjiri barghansiri éghirlap, saadet we zeper bizdin uzaqliship kétiwatidu. Ong közimiz sol közimizge, sol putimiz ong putimizgha chirmaq salidighan weziyet shekillinip xelqimiz ümidsizlinish we qaymuqush girdawigha kirip qaldi. Nime qilish kérek, zadi yol yoqmu?! Hergiz undaq emes!Yol mangghangha échilidu! Kélichek bizge külüp baqmaqta!
Millitimiz her waqit segek bolishi, toghra bilen xatani ayrimaq müshkül bolghan meselilerde yoquri sewiyede estayidil izdinishi, tejirbe-sawaqlarni yekünlep, béshimizgha kélish éhtimali bolghan éghir bedel we ziyanlardin eng yoquri sewiyede saqlinip qélishi lazim.Bundaq kétiwersek weten azat, millitimiz hör bolmaydu.Milliy herkitimiz éghir sinaqqa duch keldi, „alemshumul teqqiyatqa érishtuq“ dep biljirlash milly dawayimizda rohiy ghalbiyetchilik késilining heddidin ziyade éghirlashqanliqini körsütüp bériwatidu.Buni körüp turup körmeslikke sélish milly dawagha qilinghan asiyliqtur!
Azatliq we musteqilliq ölümdin qorqmaydighan, öz wetinini we millitini jénidin eziz köridighan, ghurur we wijdanini ippitidek qoghdiyalaydighan xeliqlerge asanla nésip bolidu.Eslide u bexitke nail bolmaq unchiwala mushkul emes! U bexitke muyesser bolush üchün, Sherqiy Türkistan Jumhuriyetchiliki rohiy, Barin, Ghulja we Ürümchi qehrimanlirining siyasiy iradisige warisliq qilip, küchimizni, zihnimizni, eqil-parasitimizni we jasaritimizni téximu urghutup, birlik, ittipaqliq we teqdirdashliq tuyghusi bilen kürishimizni üzliksiz dawamlashturushimiz, saadet we erkinlikimiz üchün pidakarliq bilen izdinishimiz, toghra pikir we toghra nishan tiklishimiz, toghra Edioligiyening etrapigha zich uyushushimiz, tuyuq we ayighi chiqmaydighan kochilarda temtirap yürüshtin waz kéchip, oxshash éghizda, oxshash awaz chiqirip, milliy dawayimizni milliy iradimizni heqiqiy ekis ettüridighan oxshash yölünishke burishimiz, ejdatlardin miras qalghan „Axirqi nishan musteqilliq“tin ibaret eshu muqeddes bayraq etrapigha pütün dunya miqyasida ochuq-ashkare toplinishimiz lazim!
Tarix ispatlidiki Sherqiy Türkistanda Uyghur we Uyghurlar bilen qan qérindash xeliqlerning tajawuzchilargha we ularning hemtawaqlirigha qaratqan qisas oti öchüp qalmaydu.Xitay tajawuzchillirining halak bolidighan künlirige, bizning igilik hoquqimizni qayturiwalidighan, öz-özimizge xoja bolidighan künlerge ilgirkige qarighanda uzaq qalmidi.Bu peqet bir waqit meselisi, biz her küni, her saet we her minutta bügün musteqqil bolghan milletler munqeriz bolghan yillarda shexis, aile, jemet we uningdinmu chong bolghan goruppilar boyiche nime ishlarni qilghan bolsa, shu ishlarni qilish heqqide izdinip, zimmimizge chüshken milliy we diniy wezipilerni toluq orundiyalisaq pishanimizdiki „Esir Millet“ tamghisini öchürüp tashlap, kélichek ewlatlirimizgha hür we bextiyar döletni miras qalduralaymiz we bashqa milletlerge oxshash béshimizni tik tutup yashiyalaymiz.Buning üchün her-bir kishining, her bir ailining her bir jemetning her küni oylaydighan we qilidighan muhim xizmetliri bar. Biz hemmimiz buni toluq étirap qilghan minutta tajawuzchilarning wetinimizni yenila ayaq-asti qilishi, erlirimizni qul, qizlirimizni didek qilishi, yer üsti we yer asti bayliqlirimizni bizdin sorimay talan-taraj qilishi pütünley tarixqa aylinidu.
Men bu kichik yazmam arqiliq Barin Inqilawining partilighanliqining 21 yilliqini tebriklesh munasiweti bilen Sherqiy Türkistanning milliy musteqilliqi üchün qurban bolghan qehrimanlargha Alladin yoquri mertiwe we aliy ihtiram, turmida yétiwatqanlargha we aile tawabatlirigha sebre-taqet shundaqla milliy herkitimizdiki japakesh, pidakar ezimetlerge gheyret-shijaet tilesh bilen birge, ularning qewmi-qérindashliri we sebdashlirigha xatirjemlik, azatliq we musteqqilliq tileymen.
Shehidlerning köngli shad bolsun , Alla xelqimizge yar bolsun!
05.04.2011 Gérmaniye
Korash Atahan
Igilmes- sunmas, zulumgha bash egmeydighan, düshmenge hich waqit teslim bolmaydighan Sherqiy Türkistan xelqi buningdin 21 yil awal yeni 1990-yili 5-Aprilda keng-kölemlik herketlinip, Xitay ishghaliyitige qarshi quralliq qozghilang teshkillep, Sherqiy Türkistan xelqining milliy iradisini dunyagha jakarlap, milliy herkitimizning üzlüksizlikini dunya jamaetchilikige yene bir qétim namayan qilghanidi.
Xitay tajawuzchilliri u qétimqi herketni wehshiylik bilen basturghan bolsimu, Barin inqilawining qarangghuluq we zulmet qaplap turghan Sherqiy Türkistan tupraqlirigha chachqan ot uchqunliri xelqimizning qelbini yorutup, ejdatlirimizning simasini nurlandurmaqta we milliy herkitimizge hayatiy küch bexish etmekte!Bu alemshunul weqe Insaniyetning jümlidin millitimizning zulum we qulluqqa qarshi élip barghan inqilawiy küreshliri qatarida tarix betlirige altun hel bilen qeyit qilinghusi!
Xelqimiz Barin inqilawini xatirlewatqan mushu künlerde, Xitay tajawuzchilliri tarixtin sawaq élip, Sherqiy Türkistanni Uyghurlargha qayturup bérip, dunyawiy éqimgha egishish uyaqta tursun, eksiche wetinimizde téximu wehshiylik bilen érqiy, kultural we diniy qirghinchiliq élip bérip, millitimizni, milliy herkitimizni her-türlük usullar bilen yoq qiliwétishtin ibaret zeherlik pilanini yürgüziwatidu. Xelqara dimokiratiye herkitidin hasil bolghan nazuk siyasiy weziyet , chirikliship halidin kétey dégen Xitay hakimiyitini téximu esebiyleshtürüp, xuddi üshük herisidek , wetinimizni üsti ochuq türmige aylandurup, xelqimizni türkümlep tutqun qilip, kolliktip qetliam qilmaqta. Yar yüleksiz, bash-panahsiz Sherqiy Türkistan xelqi, Xitay zulumining bir az bolsimu baldurraq axirlishishini, shundaqla azat, hür we démikurattik öz-özige xuja Sherqiy Türkistan Jumhuriyitining qaytidin dunyagha köz échishini zariqip kütiwatqan peyitte weten ichi we siritida milliy herkitimizge qaritilghan buzghunchiliqmu küchiyip barmaqta.
Bügün dunyani zil-zilige keltürgen Sherqiy Türkistan Barin inqilawining 21. yili. Eger 21 yil ilgirki qozghilang ghelbe qilip, musteqil Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti qaytidin qurulghan bolsa idi, eyni waqitta Qanxor xitay eskerliri teripidin böshükide turghuzulup oq yamghurigha tutulghan buwaqlar söygen ashiq meshuqliri bilen mushu künlerde teswirligüsiz xushal-xuramliq ichide jumhuriyet bayrimini xatirligen bolatti.Xitaylar shu qétim, namrat we qalaq halette qaldurulghan mezlum xelqimizni, muntizim we zamaniwiy armiyesini ishqa sélip essebiylerche basturup, zulumgha bash egmeydighan munnewer qiz-yigitlirimizni éghir siyasiy jazalar bilen qirip tashlap, minglighan aililerni weyran qildi, on-minglighan sebiylerni yétim qaldurdi.Xelqimiz shu qétimqi qanliq qisasni héch unutmaydu.Shundaq bir künler kéliduki, tajawuzchilarning Sherqiy Türkistan tupraqlirida ishligen jinayetlerdin ayrim-ayrim hésap élinip, qolliri xelqimizning issiq qénida boyalghan qatillar, milliy herkitimizge soqunup kirip, birlik we ittipaqliqimizgha buzghunchiliq qilghan milliy munapiqlar haman adalet aldida sotqa tartilidu.
Shu nerse éniq ayan boldiki milly herkitimizning tizgini Barin qehrimanlirining yürek sadasi bolghan milliy musteqiliqtin ibaret xelqimizning milliy iradisi teripidin konturul qilinmay ishlengen xizmetler herqanche netijilik bolghandek körünsimu, özimizning milliy iradisige özimiz xoja bolghan shekilde ishligen eng kichik xizmetler bilenmu tenglishelmeydu. Milliy dawayimiz üchün bashqilarning qonchiqigha aylinip mangghan yüz qedem, öz aldimizgha qarar chiqirip tashlighan bir qedemchilik xelqimizning ussighan yérige barmaydu.Körüp turuptimizki milliy herkitimiz alla burun tuyuq yolgha kirip qaldi.Milliy dawayimizda bashqilarning chapinida terlesh asasiy éqimgha aylanip qalghachqa, Sherqiy Türkistan milliy dawasida köngülge shek keltüridighan hadisiler birining arqidin biri ortigha chiqmaqta, bu yaxshiliqning bishariti emes.Chalmini köterse astidin muzaywéshi chiqqandek milliy herkitimizning muqeddes wujudigha zeherlik mikroplar tarqilip, düshmen arzu qilghandek weziyet shekillendi.Bu tiragidiye üchün pütün Sherqiy Türkistan xelqining qattiq oylinidighan, özini Sherqiy Türkistan xelqining milliy herkitidiki pidakar we yitekchi orunda turidighan shexis we goruppa dep qaraydighan barliq küchlerning, semimiy niyet we keng qursaqliq bilen bir yerge toplunup, achchiq chayni demlep qoyup, doppisini béshidin élip, pishanisidin qara ter chiqqudek oylunishigha, oylinish ichide ilgirlishige teqezza qilmaqta.Ehwal shundaqken bixutluq qilip yürüwérish millitimizni kelgüside qattiq pishmangha ittirip kiridu.
Körüp turuptimizki milliy herkitimizning tüp yönülishini özgertip, axirda éghir meghlubiyetke uchrutush üchün xitay we xitay gumashtilliri bilen parallil herket qiliwatqan bir uchum satqunlar dawaning tüp yönilishini belgülesh hoquqini konturul qiliwélish üchün herket qilmaqta. Su uxlisa uxlidiki, bizning eksimizche düshmen yigirme tört saet herket qilmaqta.Ularning bezilliri xelqimizning nijatkari qilip körsütiliwatidu.Bezilliri ming mushaqette qoghdap qéliniwatqan bir qisim qurulushlargha soqunup kirish, parchilash, ichidin ajizlashturuwétish taktikisini qolluniwatidu.
Xitay weten ichi we siritida yoqurqilargha ong tanasip masliship, saxta nopuz, sunniy rehber yasap bazargha sélip, sadda, aq köngül xelqimizni qaymuqturiwatidu. Düshmenning köngül qoyup pilanlishi bilen milliy dawaiyimizgha soqunup kiriwalghan bu bir uchum siyasiy süyqestchiler xelqara metbuatlardin paydilinip, millitimizning inawitini tökmekte we
milliy herkitimizge hichqandaq ziyan salmighan, düshmen we uning dawayimizgha tinich singip kiriwatqan küchliri bilen héch waqit hemkarlashmighan, milliy dawayimizda siyasiy nishanimizni dadilliq bilen éniq körsütüp, eyneklik rolini jariy qilip kéliwatqan, qérindash we yandash teshkilatlarning milliy menpetimiz yolida ishlewatqan xizmetlirige ijabiy we yüksek baha bériwatqan we hemdemde boliwatqan, teshkilat we gholluq shexislerge ichkiy we tashqiy jehettin xitaydinmu better zeherini chéchip, milliy dawayimizning aktip ishtirakchilliri we yitekchi orunda turidighan paaliyetchilerge böhtan chaplap, ulargha bolghan hujumni xelqimizdin tep-tartmastin küchlendürüp, milliy herkitimizning xelqaradiki we xelqimiz ichidiki inawitige éghir tesir yetküzüp, öz sepliri boyiche xitay tajawuzchillirigha bergen mexpiy wedisini yoshurun orunlawatidu.
Bu bir uchum siyasiy süyqestchiler xelqimizning neziridin hergiz qéchip qurtulghini yoq!Ular bezide musteqilliq shuwarining, bezide diniy tonning yene bezide démokratiye we kishlik hoquq digen atalghularning niqawi arqisigha ötüwélip, milliy herkitimizning ichi we siritidin til bürüktirip xelqimizning nadan we saddiliqidin paydilinip, milliy herkitimizni waste tallimay yoq qilishqa oruniwatidu.Ular düshmenge biwaste yaki wastiliq baghlanghan xayinlar bolup, ularni bir éghiz söz bilen „Baburchilar“ dep atashqa bolidu. Bu satqunlar chandurmastin azghine shexsiy menpeetliri we nam shöhriti üchün milliy dawayimizni tuyuq yolgha bashlaydu, inqilap miwillirini cheylep, aktip siyasiy paaliyetchillirimizni birdin, ikkidin dawayimizdin uzaqlashturup, xeliqni qaymuqturup, milliy dawa qoshunimizni qedemmu-qedem ajizlashturushni pirogrammiliq ijra qilidu, sadda nadan xeliq bir qarashta ularning kim ikenlikini aldirap perq itelmeydu.Ular özini démukiratchi deydu, démokratiyeni chüshenmeydu, ular özini kishlik hoquq paaliyetchisi deydu, kishlik hoquqni eng awal özliri depsende qilidu, ular özini teqwadar deydu emma dingha birinchi bolup özliri asiyliq qilidu.
Sherqiy Türkistan xelqining milliy we siyasiy teqdiri undaq xalighanche chaqchaq qilidighan nerse emes. Ular haman xelqimizning diqqet neziride turiwatidu, waqti kelgende her-türlik jinayet we xiyanetlirining hésawini beridu. Shuninggha ishenchimiz kamilki uzaqqa qalmay birdin-ikkidin ularning epti-beshirisi xeliq-alem aldida ashkarilinip, satqunluq chawisi chitqa yéyilip, milly dawayimizda Jumhuriyet rohiy we Barin rohiy bashqidin nurlinip, yéngi bir güllinish weziyiti barliqqa kélidu.
Biz Sherqiy Türkistanliqlar milliy herkitimizdiki asasiy we uzaq muddetlik éqimlar bilen yandash we ötkünchi éqimlar ottursidiki munasiwetni toghra mölcherliyelmisek, dost bilen düshmenni waqtida éniq periq itelmisek, qoshunimizni yéngidin tertipke salmisaq küchimiz, waqtimiz, maddiyitimiz, eqlimiz zaya bolidu, düshmenning oylighan yéridin chiqqan bolimiz. Barliq tirishchanliqlirimiz we bergen bedellirimiz netijisiz halda tarixqa aylinip kétidu.
Xitaylar tarixtin béri weten ichi we siritida yandash we ötkünchi éqimgha toplanghan qérindashlirimizning qoli arqiliq, asasiy we uzaq muddetlik éqimdiki qoshunimizni yétim qaldurup, milliy dawayimizni uzaqtin konturul qilip, hichqanche bedel tölimeyla eziz wetinimiz Sherqiy Türkistanni mustemlikiside tutup kéliwatidu. Tajawuzchilar milliy herkitimizni ajizlashturush üchün tüzgen istiratigiyede iqtidarsiz munapiqlarni astirittin yölep, ot yürek wetenperwerlerni milliy herkettin her türlük yollar bilen uzaqlashturup, sünniy nopuz tiklep, xelqni bashchisiz, yetekchisiz qaldurup, ustiliq bilen dawada ejdatlarning izini bésip mangidighan awangart qoshunning ortigha chiqip qélishining aldini élip, xata siyasiy éqimlar arqiliq toghra siyasiy éqimlarni yétim qaldurush, ichkiy ziddiyet shekillendürüp dawa qoshunimizgha aram bermeslik, uni parchilap yoqutuwétish pilanni biz bilelmeydighan mexpiy ussullar bilen emelge ashuriwatidu. Buninggha bilip-bilmey zimin hazirlap bériwatqanliqimizni hés qilalighanlar asasiy jehettin yoq diyerlik, bar bolsimu nahayiti az.Shu seweptin put-qolimizdiki qulluq zenjiri barghansiri éghirlap, saadet we zeper bizdin uzaqliship kétiwatidu. Ong közimiz sol közimizge, sol putimiz ong putimizgha chirmaq salidighan weziyet shekillinip xelqimiz ümidsizlinish we qaymuqush girdawigha kirip qaldi. Nime qilish kérek, zadi yol yoqmu?! Hergiz undaq emes!Yol mangghangha échilidu! Kélichek bizge külüp baqmaqta!
Millitimiz her waqit segek bolishi, toghra bilen xatani ayrimaq müshkül bolghan meselilerde yoquri sewiyede estayidil izdinishi, tejirbe-sawaqlarni yekünlep, béshimizgha kélish éhtimali bolghan éghir bedel we ziyanlardin eng yoquri sewiyede saqlinip qélishi lazim.Bundaq kétiwersek weten azat, millitimiz hör bolmaydu.Milliy herkitimiz éghir sinaqqa duch keldi, „alemshumul teqqiyatqa érishtuq“ dep biljirlash milly dawayimizda rohiy ghalbiyetchilik késilining heddidin ziyade éghirlashqanliqini körsütüp bériwatidu.Buni körüp turup körmeslikke sélish milly dawagha qilinghan asiyliqtur!
Azatliq we musteqilliq ölümdin qorqmaydighan, öz wetinini we millitini jénidin eziz köridighan, ghurur we wijdanini ippitidek qoghdiyalaydighan xeliqlerge asanla nésip bolidu.Eslide u bexitke nail bolmaq unchiwala mushkul emes! U bexitke muyesser bolush üchün, Sherqiy Türkistan Jumhuriyetchiliki rohiy, Barin, Ghulja we Ürümchi qehrimanlirining siyasiy iradisige warisliq qilip, küchimizni, zihnimizni, eqil-parasitimizni we jasaritimizni téximu urghutup, birlik, ittipaqliq we teqdirdashliq tuyghusi bilen kürishimizni üzliksiz dawamlashturushimiz, saadet we erkinlikimiz üchün pidakarliq bilen izdinishimiz, toghra pikir we toghra nishan tiklishimiz, toghra Edioligiyening etrapigha zich uyushushimiz, tuyuq we ayighi chiqmaydighan kochilarda temtirap yürüshtin waz kéchip, oxshash éghizda, oxshash awaz chiqirip, milliy dawayimizni milliy iradimizni heqiqiy ekis ettüridighan oxshash yölünishke burishimiz, ejdatlardin miras qalghan „Axirqi nishan musteqilliq“tin ibaret eshu muqeddes bayraq etrapigha pütün dunya miqyasida ochuq-ashkare toplinishimiz lazim!
Tarix ispatlidiki Sherqiy Türkistanda Uyghur we Uyghurlar bilen qan qérindash xeliqlerning tajawuzchilargha we ularning hemtawaqlirigha qaratqan qisas oti öchüp qalmaydu.Xitay tajawuzchillirining halak bolidighan künlirige, bizning igilik hoquqimizni qayturiwalidighan, öz-özimizge xoja bolidighan künlerge ilgirkige qarighanda uzaq qalmidi.Bu peqet bir waqit meselisi, biz her küni, her saet we her minutta bügün musteqqil bolghan milletler munqeriz bolghan yillarda shexis, aile, jemet we uningdinmu chong bolghan goruppilar boyiche nime ishlarni qilghan bolsa, shu ishlarni qilish heqqide izdinip, zimmimizge chüshken milliy we diniy wezipilerni toluq orundiyalisaq pishanimizdiki „Esir Millet“ tamghisini öchürüp tashlap, kélichek ewlatlirimizgha hür we bextiyar döletni miras qalduralaymiz we bashqa milletlerge oxshash béshimizni tik tutup yashiyalaymiz.Buning üchün her-bir kishining, her bir ailining her bir jemetning her küni oylaydighan we qilidighan muhim xizmetliri bar. Biz hemmimiz buni toluq étirap qilghan minutta tajawuzchilarning wetinimizni yenila ayaq-asti qilishi, erlirimizni qul, qizlirimizni didek qilishi, yer üsti we yer asti bayliqlirimizni bizdin sorimay talan-taraj qilishi pütünley tarixqa aylinidu.
Men bu kichik yazmam arqiliq Barin Inqilawining partilighanliqining 21 yilliqini tebriklesh munasiweti bilen Sherqiy Türkistanning milliy musteqilliqi üchün qurban bolghan qehrimanlargha Alladin yoquri mertiwe we aliy ihtiram, turmida yétiwatqanlargha we aile tawabatlirigha sebre-taqet shundaqla milliy herkitimizdiki japakesh, pidakar ezimetlerge gheyret-shijaet tilesh bilen birge, ularning qewmi-qérindashliri we sebdashlirigha xatirjemlik, azatliq we musteqqilliq tileymen.
Shehidlerning köngli shad bolsun , Alla xelqimizge yar bolsun!
05.04.2011 Gérmaniye
Subscribe to:
Posts (Atom)
FREE UYGHURISTAN!
SYMBOL OF UYGHUR PEOPLE
