Aqsudiki Partilitish Weqesi Heqqide Oylighanlirim

Aptori:M.Sayrami

5 – iyol Ürümqi qirghinchiliqidin buyan pütün Sherqiy türkistan miqyasida Uyghurlargha qarita keng kölemlik tutqun qilish we öltürüsh herikiti elip barghan Xitay hakimiyiti, < emdi chentularning milliy iradisi we küresh jasariti tamamen sundi, milliy bölgünchilerning tayanch küchlirining hemmisini yoqattuq, Xin jing hazir tenich we muqim > dep taza körenglep yürgen bir peytte Aqsuda zor partilash weqesi yüzberip, bu rayonda mustemlikichilerge we unung sadiq ghalchilirigha qarshi küresh uchqunlirining hech bir zaman öchmeydighanliqi Dunya jamaetchiliki aldida yene bir qetim namayen qilindi.

Bu qetimqi partilashtin keyin, chetellerdiki uyghurlar arisida oxshimighan qarash we pikirler otturigha chiqti, chünki, bezi xewerlerdin melum bolushiche, Aqsudiki partilashta ölgen we yarilanghanlarning hemmisi digüdek wetendiki xelqimiz teripidin < suxenchiler > dep atalghan we yerlik dehqanlardin terkip tapqan asasi qatlam amanliq saqlash xadimliri idi.

Bezi qerindashlirimiz, partilashta Uyghurlarning ölgenlikidin qattiq epsuslanghanliqini ipade qiliship, bu heriketni elip barghan kishilerni < xata nishangha hujum qilghan > dep eyiplise, yene bezi qerindashlirimiz bu qetimqi hujum nishanining toghra ikenlikini, Aqsudiki partilashning emiliyette bolsa 90 – yillarning otturliridin etibaren pütün Sherqiy türkistan miqyasi boyiche bashlitilghan Milliy xayinlargha zerbe berish herikitining dawami ikenlikini, chünki asasi qatlam partiye teshkilatliri we yeziliq saqchixanilar teripidin uyushturulghan amanliq saqlash etretlirining xelqimizge zor balayi – apetlerni elip keliwatqanliqini bayan qilishmaqta.

Hemmige melum bolghinidek, 90 – yillarning otturlirida Qeshqer Heytgah mesjitining imami we < aptonom rayonluq siyasi kengesh > ning muawin reyisi Harunhan Hajimning qestke uchrash weqesi bolsa shu mezgillerde bashlitilghan milliy xayinlargha zerbe berish herikitining yuquri pellisi idi.

Men, Xitay hakimiyitining her derijilik partiye we Hökümet organlirining ichki qurulmisini we fonkisiyonini nahayiti pishshiq bilidighan birsi bolush süpütüm bilen, yuqarqi ikki xil qarashning ikkinchige qoshulimen, meningchimu bu qetim Aqsuda yüzbergen partilitish weqesi bolsa 90 – yillarda bashlitilghan Milliy xayinlargha zerbe berish herikitining dawamidin ibaret.

Bügünki künde Sherqiy türkistanda kochimu – kocha, mehellimu – mehelle, öymu – öy timisqilap yürüp kimning namaz oqughanliqini, kimning roza tutqanliqini, kimning ayalining pilandin sirt hamildar bolghanliqini, kimning hökümettin narazi boluwatqanliqini, kimning Diniy telim eliwatqanliqini, kimning chetelde tuqqini barliqini ..., qisqisi, yeza – qishlaqlarda bichare dehqanlarning olturghan – qopqinini udulluq yeziliq partikomlargha we yeziliq saqchixanilargha melum qilip turidighanlar del mana shu amanliq saqlash xadimliridin ibaret.

Qandaq kishilerning amanliq saqlash xadimi bolalaydighanliqi heqqidimu tepsili melumatim bar, amanliq saqlash xadimliri adette yeza – kenit we mehellilerdiki Kompartiyege sadiq qizilpachaqlardin, dinsiz, imansiz, ghurorsiz, waqti kelgende ata – anisighimu yüz – xatire qilmaydighan oghri, qimarwaz, neshikesh we xeroyikesh lükcheklerdin terkip tapqan bolup, bular siyasiy, iqtisadiy we qanuniy jehettin alahide emtiyazdin behriman qilinghan, ular sella gumanliq dep qarighan kishilerni xalighanche tutush, solash, qiynash, hetta zörür tepilsa öltürüsh hoqoqigha ige, milliy we diniy hessiyati sel – pella küchlük bolghan insanlar bu etretke herdiz kirelmeydu, amanliq saqlash etritige qobul qilghuchilarning 3 ewladi sürüshtürülidu, uruq – tuqqanliri ichide < milliy bölgünchilik we qanunsiz diniy paaliyetler > bilen shughullanghanlar bolmasliqi shert ... waha – kazalar ...

90 - yilidiki Barin inqilabidin keyin Xitay hakimiyiti, < asasi qatmal partiye teshkilatlirini kücheytish > digen shoarni kötürüp chiqip, iqtisadi jehette ghayet zor meblegh ajritip, Uyghurlar zich olturaqlashqan jenobi rayonlardiki asasi qatlam partiye – hökümet organlirini alahide kücheytti, yezilarda mexsus saqchixanilar quruldi, yeziliq partikom we saqchixanilarning teshkillishi bilen yeza kenit we mehellilerde Kompartiyege sadiq ghalchilardin terkip tapqan yuqarqidek amanliq saqlash etretlirini qurup chiqip, Uyghur dehqanlirini qattiq nazaret astigha elip keldi.

Uyghurlar zich olturaqlashqan jenobi rayonlardiki asasi qatlam partiye teshkilatlirining asasliq wezipisi qandaqtur Xitay hakimiyitining teshwiq qilghinidek Dehqanlarni bay qilish emes, belki atalmish < 3 xil küchler > we < milliy bölgünchiler > din mudapiye körüshtin ibaret.

Nöwette Sherqiy Türkistanda asasi qatlam partiye teshkilatlirining sani 66 ming 800 bolup, bunung ichide 3700 partiye komutéti, 3500 partiye bash yachikisi we 59 ming 600 partiye yachikisi bar.

Sherqiy türkistanda < azsanliq millet > tin bolghan partiye ezalirining sani 456 ming 900 neper bolup, omomiy partiye ezalirining 38.75 pirsentini teshkil qilidu..

Kéyinki yillardin buyan Xitay hakimiyiti kompartiye ezalirini siyasi, iqtisadi we ijtimayi jehetlerde alahide imtiyazlardin behriman qilghini üchün, yeza – qishlaqlardiki kompartiye ezalirining sanida yildin – yilgha eshish körülmekte.

Adette Jenobi rayonlardiki yeza – qishlaqlarda yeziliq partikomdiki birqanche neper Xitay emeldarni hisapqa almighanda asasi jehettin Xitay köchmenliri yoq, shundaq turughluq nime üchün bir yeza yaki mehellide Xitay hakimiyitige qarshi birer heriket pilanlansa derhal pash bolup qalidu ?

Nime üchün birer küreshchimiz bashqa yurtlardiki yezilargha qechip berip özini daldigha alsa derhal tutulup qalidu ?
Nime üchün shunche chet yeza – kenitlerde qurulghan yoshurun diniy mektepler asan ashkarilinip qalidu ?

Nime üchün Xitay emeldarliri chong shehrlerde olturuwelip birer yezida qaysi uyghurnung nime digenliki, qaysi ayalning hamildar bolghanliqidin udulluq xewer tepip turidu ?

Buni qiliwatqanlar yezilargha möküwalghan Xitaylar emes, belki özimizning ichidin chiqqan milliy munapiqlardin ibaret, buxil munapiqlarning xelqimizge salghan ziyini az bolmidi, shunung üchün weten ichidiki küreshchilirimiz millitimizge pütmes – tügimes apetlerni elip keliwatqan milliy xayinlargha zerbe berish zörüriyitini chongqur hes qilghan, bu, weziyetning teqezzasi idi, elwettiki buxil zerbe berish herikitining ünümimu nahayiti obdan boldi, bu heqte keyin ayrim toxtulimen.

Shunga biz chetellerdiki uyghurlar weten ichidiki küreshchilirimizning yürgüziwatqan yuqarqidek istiratigiyesige hörmet qilishimiz lazim.

Elwettiki men shexsen özem meyli Uyghur yaki bashqa millet bolsun, bigunah insanlarning ölüshini xalimaymen, teror digen uqum heqqide Demokratik eller teripidin bekitilgen pirinsiplargha emel qilghan asasta oxshimighan usol we shekilde, shundaqla türlük leniyelerde küresh qilishning, milliy herikitimizning tereqqiyati üchün tolimu paydiliq bolidighanliqigha ishinimen !

Shni unutmasliqimiz lazimki, Sherqiy türkistanning nami < xin jiang > dep özgertilgen 1884 - yilidinbuyan wetinimizde mustemlikichi hakimiyetlerge we unung ghalchilirigha qarshi urush hem toqunush weziyiti mewjut bolup keldi, mesilen, 20 - esirning bashliridiki Tömür xelipe qozghilingi, 30 - yillardiki milliy inqilap, 40 _ yillardiki milliy inqilap, 50 - yillarning bashliridiki Qumul, Ili we Jenobi rayonlardiki milliy inqilaplar, 60 - 70 - yillardiki milliy inqilaplar, 80 - yillarning bashlirida Qeshqer rayonida yüzbergen milliy inqilaplar, 90 - yilidiki barin inqilabi, 90 - yillarning otturliridin etibaren herqaysi rayonlarda elip berilghan qarshiliq körsütüsh heriketliri, 97 - yilidiki Ghulja herikiti, Kosrap weqesi, 2008 - yilidiki Qeshqer Semen yoli weqesi, 5 - iyol ürümqi herikiti, bu qetim Aqsuda yüzbergen partilitish weqesi ... buxil hadisilerni sanap tügütüsh mumkin emes.

urush we toqunush bolghan iken, elwette ölüm - yetimdin saqlinish mumkin emes, Sherqiy türkistandiki urush we toqunushlarning we bu jeryanda meydangha kelgen ölüm - yetimlarning jawapkari hergizmu Uyghurlar emes, chünki uyghurlar öz wetinide we öz tupriqida küresh qiliwatidu !

http://www.wetinim.org/forum/viewthread.php?tid=9506