Muxbirimiz Jüme
2009-07-05
7 - Ayning 5 - Küni ürümchide shawgüen qanliq weqesige naraziliq bildürüsh namayishi élip bérildi. Naraziliq namayishi deslipide tinch yosunda bashlanghan bolsimu, namayish tunji bashlanghan xelq meydanigha namayishchilardin burunla kélip bolghan xitay qoralliq saqchi qisimliri namayishchilarni rehimsizlerche tayaqqa basqan we köplep adem tutqun qilghan.
Süretlerni RFA anglighuchiliri ewetken.
7 - Ayning 5 - Küni, guangdong weqesini intérttin izchil közitip kéliwatqan uyghur tordashliri, bir qisim aliy mektep oqughuchiliri we aktip jemiyet yashliri, ürümchide, ténchliq yoli bilen namayish uyushturghan bolup, süret, bu namyishni basturushqa kelgen xitay saqchilirining bir uyghur yashni tutqun qiliwatqan körünüshi.
Namayish ürümchi waqiti kechqurun saet 5 te ürümchidiki xelq meydanida bashlanghan bolup, namayishni yéqindin közitip kéliwatqan uyghur tor abonitlirining bildürüshiche, namayishni tinch yosunda élip bérish pilan qilinghan.
Xelq meydanidiki namayish basturulghandin kéyin, namayish jenubi qowuq, rabiye qadir soda sariyi etrapi, döngköwrük we konsul kochisi etrapigha kéngeygen.
Ürümchi xelq meydanidiki namayish saqchilarning tok kaltekliri, yash aqturush bombiliri ishlitish arqiliq tutqun qilishtek wasitiler bilen basturulghandin kéyin, namayish dawamliq halda jenubi qowuqtin döngköwrükkiche bolghan rayonlarda élip bérilghan.
Weqedin xewerdar shexslerning bildürüshiche, aliy mektep oqughuchiliri mektep ichige 3 kündin béri teqib qilinghan bolghachqa namayishqa qatnashqan aliy mektep oqughuchiliri anche köp bolmighan.
Yuqiriqi melumatlarni ürümchige jaylashqan islam institutining amanliq xadimi bergen bolup, u bu heqte yene dawamliq toxtilishni xalimidi.
Namayishqa guwah bolghuchilarning bildürüshiche, xitay hökümet dairiliri uyghurlar topliship olturaqlashqan we namayish yüz bergen rayonlarda herbiy halet yürgüzgen.
Nam sheripini ashkarilashni xalimighan bir ürümchilik xanimning bildürüshiche, toqunush kech saet 11 ler etrapidimu toxtimighan bolup, u xanim ehwalning intayin qorqunchluq ikenlikini, oq awazinimu anglawatqanliqini, öyining dérizisidin emeliy ehwalni körgenlikini, adem ölüsh hadisiliriningmu yüz bergenlikini, özining intayin qorqup ketkenlikini bildürdi.
Biz sözleshken yuqiriqi xanimning bildürüshiche, ehwal intayin jiddiy bolup, adem tutush ishliri yenila dawam qilmaqta iken.
Anglimaqqa mezkur ayalning awazi intayin ensiz, keypiyati intayin jiddiy özi wehimige patqan idi. Namayishni teshkilligüchilerning bildürüshiche, namayish jeryanida bir nechche aptobusqa ot qoyuwétilgendin kéyin, namayish toqunush tüsini alghan.
Inkas qilghuchilarning éytishiche, deslepte nechche 1000 etrapida ademdin bashlanghan namayishchilar qoshuni kechqurungha yéqin, barghanche ulghayghan we kech saet 9 etrapida 10 minggha yéqinlashqanliqi ilgiri sürülmekte. Melum bolushiche, namayishni basturushqa qoralliq saqchi qisim, alahide saqchilar hem xitay herbiy dairiliri heriketke keltürülgen we namayishchilargha oq chiqarghan.
Namayish neq meydandin tartilghan süretlik filimlerge qarighanda oq awazi terep tereptin anglinip turmaqta. Dostluq doxturxanisidiki bir bimarning bildürüshiche, nöwette nechche on neper yaridar mezkur doxturxanigha élip kélingen.
Xitay hökümet dairilirining nöwettiki melumatigha qarighanda namayishta 3 adem ölgen ölgüchilerning hemmisi xitay. Eamma, inkas qilghuchilar ölgenlerning saninng uningdin köplükini bildürmekte.
25 - Iyun yérim kéchide shaw guen shehiridiki shüri oyunchuq zawutida ishlewatqan uyghur ishlemchilerge mezkur zawottiki xitay ishchilar we bir qisim qara jemiyet ezaliri birlikte hujum qilghan we mezkur uyghurlarni topliship urghan idi.
Xitay hökümet dairiliri, weqede ikki neper uyghurning öltürülgenliki, 89 neper uyghurning éghir - Yénik derijide yarilanghanliqini ilgiri sürgen.
Halbuki xitayche tor betliri, tor chayxaniliri we xitay tildiki munazire sorunlirida bu heqte ilgiri sürülüwatqan pikirlerde uyghurlarni éghir derijide haqaretleydighan, kemsitidighan söz ibariler keng taralghan we öltürülgen uyghur sanining 12 neperge yétidighanliqi, bularning ichide qizlarningmu barliqi munazire qilinghan idi.
Ürümchide 5 - Iyun kechqurun élip bérilghan namayishning asasiy meqsiti hökümet dairiliridin shaw guen weqeside naheqchilikke uchrighan uyghurlar mesilisini adil bir terep qilishini telep qilishtin ibaret bolup, uyghur tildiki tor betliridiki uchur we bir igiligen melumatlargha qarighanda namayish, bashqa jaylardimu élip bérilidiken.
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.
Menbe: http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/tench-namayish-basturulghan-07052009224907.html/story_main?encoding=latin