Uyghur Élidiki Sergerdan Balilar Mesilisi


Muxbirimiz Méhriban

2011-04-22

Uyghur aptonom rayon dairiliri élan qilghan sanliq melumatlargha asaslanghanda, her yili texminen 3000 etrapida sergerdan uyghur baliliri yighiwélinidiken.


Emma sergerdan balilar mesilisi uzundin buyan hel bolmay kéliwatqan mesile bolup, birqanche 10 yildin buyan uyghur tor betliride bu mesile muhim munazire témilirining birige aylanghan.


Uyghur élidiki sergerdan balilar mesilisi yéqinqi yillardin buyan uyghurlarning diqqitini qozghap kéliwatqan muhim mesililerning birige aylanghan idi.Xitay hökümiti 2009-Yili 5-Iyul weqesidin kéyin mejburiy taqiwetken uyghur tor betliride sergerdan balilar mesilisi hem ularni qutquzush heqqide köp qétim murajietnamiler élan qilinghan idi. Uyghur biz tor békitining xelqara torida türlük yollar arqiliq, xitay ölkilirige élip kélingen sergerdan balilarning ehwali heqqide mexsus sehipe échilghan.





Bu sehipidiki xewerlerdin melum bolushiche, xitay ölkiliride uyghur ashxanilirida yallinip ishlewatqan, yanchuqchiliq qilishqa mejburliniwatqan sergerdan balilarning köpchiliki yézilardiki namrat déhqanlarning baliliri bolup, bu balilar turmush qiyinchiliqi sewebidin tirikchilik yoli izdep, ürümchi hem xitay ölkilirige kelgen yaki adem bédikliri teripidin aldap élip kétilgen balilar iken.





Chetellerdiki uyghur ziyaliyliridin nurmemet musabay ependi xitay ölkiliridiki sergerdan uyghur baliliri mesilisi heqqide öz qarashlirini bayan qildi.





Nurmemet ependi öz qarishini otturigha qoyup, nöwette sergerdan balilar dep atiliwatqan bu balilarning köpchiliki 90-Yillardin kéyin, öz yurtlirida yashash imkaniyiti bolmighini üchün, tirikchilik éhtiyaji hem bashqa sewebler bilen sherqiy türkistandin xitay ölkilirige kétip, sersanliq ichide yashashqa mejburlanghanliqini ilgiri sürdi.





Nurmemet ependi öz bayanida sergerdan uyghur baliliri mesilisi uzundin buyan mewjut bolup kéliwatqan mesile ikenlikini otturigha qoyup, xitay hökümitining sherqiy türkistanda yürgüzüwatqan mustemlike siyasiti uyghurlarning öz yurtlirini tashlap yaqa yurtlarda sersan bolushigha, uyghur balilirining xitay ölkiliride xarlinishigha seweb bolghanliqini tekitlidi.





Uyghur aptonom rayonluq hökümet dairiliri ilgiri sergerdan balilar mesilisini hel qilidighanliqi heqqide köp qétim wede bergen bolsimu, emma sergerdan balilarni yighiwalghandin kéyin ularni terbiyilesh mesilisi heqqide köprek emeliy ish élip bérilmighan idi.





Emma 19-Aprél küni ürümchide chiqidighan paytext seher gézitide bérilgen bir xewerde, nöwette uyghur aptonom rayonida her yili texminen 3000 etrapida sergerdan balilar yighiwélinidighanliqi, uyghur aptonom rayon dairilirining 2011-Yili 5 milyon yüen meblegh sélip, 15 yerde sergerdan balilar terbiyilesh merkizi qurushni pilanlighanliqi xewer qilinghan. Xitayning shinxua agéntliqining bügünki xewiride déyilishiche, uyghur aptonom rayonining partkom sékrétari jang chünshyen 21-Mart küni bayanat bérip, xitay ölkiliridiki barliq sergerdan balilarni qayturup kélip, terbiyileshni chaqiriq qilghan. Xewerde yene uyghur aptonom rayoni teshkilligen ömekning 23-Apréldin 1-Maygha qeder, xitayning 19 ölke shehiride teshwiqat élip bérip, u yerlerdiki sergerdan balilarni qayturup kélish xizmitini bashlaydighanliqi bayan qilinghan.





Nurmemet musabay ependi bu heqte qarishini otturigha qoyup, uyghur aptonom rayon hökümet dairilirining bu herikitining körünüshte sergerdan uyghur balilirini yighiwélip, ulargha tirikchilik yoli tépip bérishtek körüngini bilen emeliyette, xitay hökümet dairilining xitayning herqaysi jaylirida tarqilip ketken uyghur yash -Ösmürlirining xitay hökümitige qarshi paaliyetlerde bolushidin ensirewatqanliqi ikenlikini ilgiri sürdi.





Nurmemet ependining qarishiche, nöwette xitay hökümiti barliq küchi bilen öz hökümranliqini saqlap qélishqa tirishiwatqan sharaitta, xitayni eng ensiritidighini ottura sherqte yüz bergen démokratik heriketlerning xitayda yamrap kétishi iken. Halbuki, nöwette xitay hökümitining béshini aghritiwatqan mesile, sherqiy türkistan mesilisi, tibet mesilisi, xitaydiki erzdarlar mesilisi hem xitay ziyaliylirining xitayda démokratiye telep qilish mesililiri bolupla qalmastin, belki xitay ölkilirige sirttin kelgen, hökümetning bashqurushi birqeder qiyin bolghan köchme nopuslar iken. Ene shundaq bolghini üchün, uyghur aptonom rayon dairilirining eng téz waqit ichide xitay ölkiliridiki sergerdan uyghur baliliri dep atalghan bu yash-Ösmürler topini «sergerdan balilarni terbiyilesh»namida yighiwélishi, emeliyette bu balilarning xitay hökümitige awarichilik élip kélishidin ensiresh sewebidin bolmaqta iken.


http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/tepsili_xewer/sergerdan-balilar-04222011182724.html/story_main?encoding=latin


Copyright © 1998-2011 Radio Free Asia. All rights reserved.